Kırsal Peyzajların Görsel Kalite Değerlendirmesi: Gölbaşı, Ankara Örneği

Duygu DOĞAN; Meryem Bihter BİNGÜL BULUT; Merve YILMAZ

doi:10.5281/zenodo.10003558

Yazarlar

Duygu DOĞAN Pamukkale Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Pamukkale https://orcid.org/0000-0003-2865-0569
Meryem Bihter BİNGÜL BULUT Kırıkkale Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Kırıkkale https://orcid.org/0000-0003-4496-8198
Merve YILMAZ Türkiye Milli Botanik Bahçesi Müdürlüğü, Ankara https://orcid.org/0000-0001-7630-2644

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.10003558

Anahtar Kelimeler:

Görsel kalite, görsel gösterge, Gölbaşı, Ankara

Özet

Kırsal peyzajın planlaması ve yönetiminde farklı tüm özelliklerini ve bunların mekân ve zaman içindeki ilişkilerini ele alarak bütüncül bir yaklaşımla doğal ve kültürel bileşenlerin değerlendirilmesi ile birlikte görsel peyzaj kalitesinin değerlendirilmesi gereklidir. Çalışmanın amacı kentleşme baskısının bulunduğu ve kırsal alanların yoğun olduğu Ankara ili merkez ilçelerinden Gölbaşı ilçesinde ekolojik ve estetik ortak zemininde belirlenen görsel göstergeler kullanılarak görsel peyzaj kalitesinin değerlendirilmesidir. Bu kapsamda yapılan analizlerde 2018 yılı CORINE AK/AÖ verisi kullanılarak, ilçenin görsel kalitesi karmaşıklık, doğallık, rahatsızlık ve tutarlılık kavramları ile ortaya konulmuştur. Peyzaj düzeyindeki analizleri mekânsal olarak belirleyebilmek için alan bölgelere ayrılmıştır. Yapılan analiz sonucuna göre insan etkisi arttıkça (kentleşme, maden alanları vb.) görsel kalite düşmekte (6, 7 ve 9. bölgeler), insan etkisi azaldıkça görsel kalite yükselmektedir. Bu yaklaşımla değerlendirildiğinde, göstergeler aracılığı ile kırsala özgü kimliklerin ön plana çıkarılması ve alan kullanımlarının bu özgün değere göre planlanması konusunda Gölbaşı örneğinde öneriler geliştirilmiştir.

Referanslar

Angileri, V., Toccolini, A., 1993. The assessment of visual quality as a tool for the conservation of rural landscape diversity. Landscape and Urban Planning, 24 (1–4): 105-112.

Anonim, 2019. CORINE Land Cover (CLC)(https://land.copernicus.eu/en/products/corine-land-cover), Erişim tarihi: (1.12.2019).

Anonim, 2023a. American Society of Landscape Architects. Rural Landscapes, Policy Statement.

(https://www.asla.org/uploadedFiles/CMS/Government_ Affairs/Public_Polici es/Rural_Landscapes.pdf) Erişim Tarihi: (15.05.2023).

Anonim, 2023b. OpenStreetMap Data Extracts (https://download.geofab rik.de/), Erişim tarihi: (19.09.2023).

Anonim, 2023c. Earth Data Serach (https://search.earthdata.nasa.gov/search/), Erişim tarihi: (19.05.2023).

Anonim, 2023d. Fragstats (https://frags tats.org/index.php/fragstats-metrics/ag gregation-metrics/l4-aggregation-index), Erişim tarihi: (19.05.2023).

Anonim, 2023e. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (https://ockb.csb .gov.tr/golbasi-ozel-cevre-koruma-bolgesi-i-2750), Erişim tarihi: (28.05.2023).

Anonim, 2023f. Türkiye İstatistik Kurumu (https://www.tuik.gov.tr/indir/duy uru/favori_raporlar.xlsx), Erişim tarihi: (28.05.2023).

Clay, G.R., Daniel, T.C., 2000. Scenic landscape assessment: the effects of land management jurisdiction on public perception of scenic beauty. Landscape and Urban Planning, 49: 1-13.

Daniel, T.C., 2001. Whither scenic beauty? visual landscape quality assessment in the 21st century. Landscape and Urban Planning, 54(1-4): 267-281.

de la Fuente de Val, G., Atauri, J.A. ,de Lucio, J.V., 2006. Relationship between landscape visual attributes and spatial pattern indices: a test study in Mediterranean-climate landscapes, Landscape and Urban Planning, 77: 393- 407.

Doğan, D., 2016. Peyzaj bağlantılılığının saptanması ve değerlendirilmesi: Malatya kenti ve yakın çevresi örneği. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Doğan, D., Bingül Bulut, M.B., 2022. Visual landscape studies: A systematic literature review. (Ed: M. Özyavuz) Sustainability,

Conservation and Ecology in Spatial Planning and Design. New approaches, solutions, applications, Peter Lang GmbH. Berlin. s.845-862.

Dramstad, W.E., Sundli Tveit, M., Fjellstad, W.J., Fry, G.L.A., 2006. Relationships between visual landscape preferences and map-based indicators of landscape structure. Landscape Urban Planning, 78 (4):465–474.

Foltete, J.C., Ingensand, J., Blanc, N., 2020. Coupling crowdsourced imagery and visibility modelling to identify landscape preferences at the panorama level. Landscape and Urban Planning, 197: 103756.

Fry, G., Tveit M. S., Ode, A., Velarde, M. D., 2009.The ecology of visual landscapes: Exploring the conceptual common ground of visual and ecological çlandscape indicators. Ecological Indicators, 9(2009): 933–947.

He, H., Dezonia, B., Mladenoff, D., 2000. An Aggregation Index (AI) to quantify spatial patterns of landscapes. Landscape Ecology, 15:591-601.

Joly, D., Brossard, T., Cavailhes, J., Hilal, M., Tourneux, F. P., Tritz, C., Wavresky, P., 2009. A quantitative approach to the visual evaluation of landscape. Ann. Assoc. Am. Geogr., 99 (2): 292–308.

Kellert, S. R., Wilson, E. O., 1993. The biophilia hypothesis. Washington, DC: Island Press/Shearwater Books.

Kerebel, A., Gélinas, N. Déry, S., Voigt, B., Munson, A., 2019. Landscape aesthetic modelling using Bayesian networks: conceptual framework and participatory indicator weighting. Landscape and Urban Planning, 185: 258-271.

Lothian, A., 1999. Landscape and the philosophy of aesthetics: is landscape quality inherent in the landscape or in the eye of the Beholder. Landscape and Urban Planning, 44: 177-199.

Martin, B., Ortega, E., Otero, I., Arce R. M., 2016. Landscape character assessment with GIS using map-based indicators and photographs in the relationship between landscape and roads. Journal of Environmental Management, 180: 324-334.

McGarigal, K., Cushman S.A., Ene, E., 2012. FRAGSTATS v4: Spatial pattern analysis program for categorical and continuous maps. Computer software program produced by the authors at the University of Massachusetts, Amherst. Available at the following web site: http://www.umass.edu/landeco/research/fragstats/fragstats.html

McHarg, I., 1969, Design with nature, Natural History Press, New York, NY.

Nassauer. J.I., 1988. Landscape care: perceptions of local people in landscape ecology and sustainable development. In: Landscape/Land Use Planning. Proceedings of the 1988 Annual Meeting. American Society of Landscape Architects. Seattle, s. 27-41.

Ode Å., Mari S. Tveit, Fry G., 2008. Capturing landscape visual character using indicators: touching base with landscape aesthetic theory, Landscape Research, 33(1): 89-117.

Otero Pastor, I., Casermeiro Martínez, M. A., Ezquerra Canalejoa, A., Esparcia Marino, P., 2007. Landscape evaluation: comparison of evaluation methods in a region of Spain. Journal of Environmental Management, 85(1): 204–214.

Özhancı, E., 2014. Kırsal alanlarda ekolojik temelli görsel peyzaj karakter analizi; Bayburt örneği. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.

Özvan, H., Bostan, P., 2019. Çeşitli yöntemlerin karşılaştırılması ile görsel estetik kalite değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 291:159-167.

Pinto-Correia, T., Primdahl, J., Pedroli, B., 2018. What is the rural landscape about? In european landscapes in transition: Implications for policy and practice, Cambridge University Press, Cambridge s. 42-63.

Sang, N., Miller, D., Ode, Å., 2008. Landscape metrics and visual topology in the analysis of landscape preference. Environment and Planning B: Planning and Design, 35(3): 504–520.

Saura S., 2004. Effects of remote sensor spatial resolution and data aggregation on selected fragmentation indices, Landscape Ecology, 19: 197–209.

Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Uzun, O., Bilgili, B.C., Tezcan, L., Çiçek, İ., Müftüoğlu, V., Çorbacı, Ö.L., Sütünç, S., Doğan, D., Koç, Ö., Ateş, E., Tarım, B., Kurdoğlu, G., Kaşko, Y., 2013. PEYZAJ-44: İl ölçeğinde peyzaj karakter analizi ve turizm/Rekreasyon açısından değerlendirilmesi. 109G074 Nolu TÜBİTAK KAMAG Projesi Raporu.

Tagliafierro C., Longo A., Van Eetvelde V., Antrop M., Hutchinson W. G., 2013. Landscape economic valuation by integrating landscape ecology into landscape economics. Environmental Science & Policy, 32: 26-36.

Taylor, P. D., 2002. Fragmentation and cultural landscapes: tightening the relationship between human beings and the environment, Landscape and Urban Planning, 58: 93-99.

Tveit, M., Ode A., Fry G., 2006. Key concepts in a framework for analysing visual landscape character. Landscpe Research, 31(3): 229-255.

Van Mansvelt, J. D., Kuiper, J., 1999. Criteria for the humanity realm: psychology and physiognomy and cultural heritage, (Ed. J. D. van Mansvelt, M. J. van der Lubbe), Checklist for Sustainable Landscape Management, s. 116-134

Vouligny, E., Domon, G., Ruiz, J., 2009. An assessment of ordinary landscapes by an expert and by its residents: landscape values in areas of intensive agricultural use. Land Use Policy. 26 (4): 890-900.

Yılmaz M., 2021. Kırsal alanların peyzaj ekonomisi bağlamında değerlemesi: Ankara- Nallıhan ilçesi örneği. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Kırsal Peyzajların Görsel Kalite Değerlendirmesi: Gölbaşı, Ankara Örneği

Yazarlar

DOI:

Anahtar Kelimeler:

Özet

Referanslar

İndir

Yayınlanmış

Nasıl Atıf Yapılır

Sayı

Bölüm

Lisans

Makale Gönder

Dil

Bilgi

Duyurular

Dergi Hakkında

Anahtar Kelimeler