Bingöl'de Yetiştirilen Kuzu ve Oğlakların Sağlık Durumlarının Değerlendirilmesi

Hakan KEÇECİ

doi:10.5281/zenodo.8398131

Yazarlar

Hakan KEÇECİ Bingöl Üniversitesi, Veterinerlik Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Bingöl https://orcid.org/0000-0001-8236-100X

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.8398131

Anahtar Kelimeler:

Koyun, keçi, kuzu, oğlak, sağlık, bakım

Özet

Bu çalışma, Bingöl'de yetiştirilen küçükbaş işletmelerdeki kuzu ve oğlaklarla annelerinin genel sağlık durumlarının değerlendirilmesi amacıyla yüz yüze bir anket şeklinde yapılmıştır. Bingöl merkez ve bağlı köylerle, Karlıova, Solhan, Genç ve Adaklı ilçelerindeki 200 işletme üzerinde ve toplam 66 sorudan oluşmuştur. Anketle birlikte ortaya çıkan sonuçlara göre; işletme sahiplerinin çoğunluğunun ilkokul (%60.5) veya ortaokul (%23) mezunu olduğu, tecrübelerinin 10 yılı geçtiği (%63), hayvanların çoğunlukla geleneksel ağıllarda (%66.5) tutulduğu ve işletme sürü büyüklüğünün de 101-500 baş arasında bulunduğu gözlenmiştir. En çok çadır (%31) ve betonarme ağılda (%30.5) barındırılan sürülerde yeni doğanların %51’inin anneleriyle birlikte kaldığı, gebe annelerin beslenmesine özel önem verildiği (%56), yılın yarıdan fazlasını ağıl dışında merada geçirdiği bildirilmiştir. Sürülerin %70’inde çoban köpeği olduğu, entansif beslemede koyun-keçilere hazır fabrika yemi veya karışık yem verildiği, meraya çıkıldığında da genellikle sürüye herhangi bir vitamin-mineral takviyesinin yapılmadığı (%70) belirtilmiştir. Annelerde güç doğumların %45.5 nispetinde görüldüğü, bunun 51-200 başlık sürülerde en sık ortaya çıktığı, annelere gerekli aşıların yaptırıldığı, fakat sürülerde %45’inin nedeni bilinmeyen hastalıklardan öldüğü ve 101-500 başlık işletmelerde de en yoğun yavru kayıplarının olduğu ortaya çıkmıştır. Yine yavruların doğum ağırlıklarının genelde 2.1-3 kg (22.5) ile 3.1-4 kg (%38.5) arasında seyrettiği, annesiz doğan kuzu-oğlakların %90’ının “başka anne sütüyle” beslendiği, ancak annesini emmeden ölen yavruların %68.5 oranda olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, oğlak ve kuzuların çevre, barınak ve bakım koşullarının belirlenmesi, olumsuz etkilerin azaltılması, küçükbaş hayvan çiftliklerinin verimlerini artırmaları ve ekonomik kayıpları azaltmaları için pratik bilgi ve uygulamalara ihtiyaç vardır.

Referanslar

Abdou N.M.I., Majeed Q.A.H., El-Azazy O.M.E., Tahrani L.M.A., AlAzemi M.S, Alajmi A., 2021. Risk factors of diarrhea in small ruminants in Kuwait. Iranian Journal of Veterinary Research, Spring;22(2):146-149.

Aciöz, M, Bozkaya, F., 2022. The Monetary Losses Associated with Hydatidosis in Slaughtered Ruminants in Turkey. Helminthologia. Dec 17;59(3):246-252.

Ahmed, S.A., Karanis, P., 2020. Cryptosporidium ve Cryptosporidiosis: The Perspective from the Gulf Countries. Internatioanl Journal of Environmental Research Public Health, Sep 18;17(18): 6824.

Akansale, R., 2019. An Assessment Of Antibiotic Usage in Ruminant Livestock and Analysis of Antibiotic Residues in Beef and Chevon in The Sunyani Municipality Ghana. Master of Philosophy in Animal Science (Meat Science). Thesis. Faculty of Agriculture, Food and Consumer Sciences.

Akpınar, R., Özsan, M.E., Taşçı, K., 2012. Doğu Anadolu Bölgesi’nde Hayvancılık Sektörünün Rekabet Edebilirliğinin Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sayı: 5: 199-200.

Alekish, M., Ismail, Z.B., 2022. Common diseases of sheep (Ovis aries Linnaeus) and goats (Capra aegagrus hircus) in Jordan: A retrospective study (2015-2021). Open Veterinary Journal, Nov-Dec;12(6): 806-814.

Alonso, M.U.F., Pliego, A.B., 2021. The Role of Cryptosporidiosis in Sheep Welfare. September 2021. From The Edited Volume-Sheep Farming-(Edited by Manuel Gonzalez Ronquillo and Carlos Palacios Riocerezo) (www.intechopen.com), 1-19. (Erişim: 26.04.2023)

Anonim, 2011. Üretici Rehberi (Küçükbaş Hayvancılık), T.C. Kalkınma Bakanlığı arşivi. http://www.kop.gov.tr/upload/dokumanlar/227.pdf . (Erişim: 26.04.2023)

Anonim, 2012. Küçükbaş Hayvancılık Çalıştay Raporu (2012). Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (Erişim: 26.04.2023) https://www.daka.org.tr/panel/files/files/yayinlar/Kucukbas%20Hayvancilik%20Raporu.pdf .

Anonim, 2016. Hayvancılığın Sorunları ve Çözüm Önerileri, Bingöl İli Örneği. Bingöl Valiliği, Bingöl İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Sonuç Kitapçığı.

Anonim, 2021. Rakamlarla koyun-keçi. Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği- Rakamlarla Koyun Keçi (turkiyekoyunkeci.org) (Erişim: 15.04.2023).

Anonim, 2023. Hayvan Sağlığı Şube Müdürlüğü İstatistikleri. Bingöl Valiliği, Bingöl İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Verileri.

Arslan, T.D., ve Ağırbaş, İ., 2017. Sağlık Çıktılarının Ölçülmesi: QALY ve DALY. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 13 (1): 99-126.

Bala, J.A., Balakrishnan, K.N., Abdullah, A.A., Li, Y., 2018. Sero-epidemiology of contagious ecthyma based on detection of IgG antibody in selected sheep ve goats farms in Malaysia. Advances in Animal and Veterinary Sciences, 6(5): 219-226.

Bordes, L., Houert, P., Costa, D., Favennec, L., Vial-Novella, C., Fidelle, F., Grisez, C., Prévot, F., Jacquiet, P., Razakverainibe, R., 2020. Asymptomatic Cryptosporidium infections in ewes ve lambs are a source of environmental contamination with zoonotic genotypes of Cryptosporidium parvum. Parasite, 2020: 27-57.

Borhani, M., Fathi, S., Darabi, E., Jalousian, F., Simsek, S., Ahmed, H., Kesik, H.K., Hosseini, S.H., Romig T., Harvei, M.F., Mobedi, I., 2021.

Echinococcoses in Iran, Turkey, ve Pakistan: Old Diseases in the New Millennium. Clinical Microbiology Reviews, Jun 16;34(3): 1-12.

Budak, D.B., Boz, I., Akbay, C., Bas, S., 2012. Factors Influencing the Adoption of Selected Innovations by Sheep Farmers in the East Mediterranean Region of Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 11: 1713-1718.

Chartier, C., Paraud, C., 2012. Coccidiosis due to Eimeria in sheep ve goats, a review. Small Ruminant Research, March 2012, 103(1): 84-92.

Delano, M.L., Mischler, S.A., Underwood, W.J., 2002. Biology and Diseases of Ruminants: Sheep, Goats, and Cattle. Laboratory Animal Medicine. Chapter -14: 519–614.

Esen, F., 2017. Bingöl İli'nde Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık Faaliyetleri. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13): 83-100.

Fesseha, H., Gebremichael, G., Kebede, I. A., Beriso, T.E., 2023. Study on incidence of lamb morbidity and mortality and associated risk factors in the mixed crop-livestock production system of Gewata District, Kaffa zone, southwestern Ethiopia. BMC Animal Diseases, 3(1): 3-13.

Gazioğlu, A., Karagülle, B., Yüksel, H., Açık, M.N., Keçeci, H., Dörtbudak, M.B., Çetinkaya, B., 2018. Sudden death due to gas gangrene caused by Clostridium septicum in goats. BMC Veterinary Research. 2018.14; 406: 2-6.

Goltz, J.P., Rosendal, S., McCraw, B.M., Ruhnke, H.L.,1986. Experimental studies on the pathogenicity of Mycoplasma ovipneumoniae ve Mycoplasma arginini for the respiratory tract of goats. Canadian Journal of Veterinary Research, 1986 Jan;50(1):59-67.

Gürcan S., 2014. Epidemiology of tularemia. Balkan Medical Journal, 2014 Mar;31(1):3-10.

Hadgu, A., Lemma, A., Yilma, T., Fesseha, H., 2021. Major Causes of Calf and Lamb Mortality and Morbidity and Associated Risk Factors in the Mixed Crop-Livestock Production System in Jamma District, South Wollo, Ethiopia. Veterinary Medicine International, Aug 24;2021:1-14.

Helmer, C., Eibach, R., Tegtmeyer, P.C., Humann-Ziehank, E., Ganter, M., 2013. Survey of Schmallenberg virus (SBV) infection in German goat flocks. Epidemiology and Infection, Nov;141(11):2335-2345.

Hussain, R., Guangbin, Z., Abbas, R.Z., Siddique, A.B., Mohiuddin, M., Khan, I., Rehman, T.U., Khan, A., 2022. Clostridium perfringens Types A and D Involved in Peracute Deaths in Goats Kept in Cholistan Ecosystem During Winter Season. Frontiers in Veterinary Science, Mar 18;9:1-10.

Ip, M., Peyman, E., Lohsoonthorn, V., Williams, M.A., 2010. A case-control study of preterm delivery risk factors according to clinical subtypes ve severity. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, Feb;36(1):34-44.

Kalaycı, G., 2014. Koyun ve Keçilerin Abortla Seyreden Viral Enfeksiyonları. Tarım ve Orman Bakanlığı Bornova Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü, İzmir. (Erişim: 25.04.2023) https://vetkontrol.tarimorman.gov.tr/bornova/Lists/SolMenu/Attachments/92/PPgulnurkalayci.pdf

Karakaya, E., Kızıloğlu, S., 2014. Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Örgütlenme Yapısı Bingöl İli Örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1 (4): 552-560.

Keçici, P.D., Yalçıntan, H., Öztürk, N., Coşkun, R., Koçak, Ö., Yılmaz, A., Ekiz, B., 2022. Structural ve Technical Characteristics of Purebred Kıvırcık Sheep Enterprises in Kırklareli Province. Kocatepe Veterinary Journal, 15 (1): 47-62.

Kolören, Z., Dubey, J.P., 2020. A review of toxoplasmosis in humans ve animals in Turkey. Parasitology. Jan;147(1):12-28.

Lange, H., Johansen, O.H., Vold, L., Robertson, L.J., Anthonisen, I.L., Nygard, K., 2014. Second outbreak of infection with a rare Cryptosporidium parvum genotype in schoolchildren associated with contact with lambs/goat kids at a holiday farm in Norway. Epidemiology and Infection, 142(10): 2105-2113.

Lederman, E.R., Austin, C., Trevino, I., Reynolds, M.G., Swanson, H., Cherry, B., Ragsdale, J., Dunn, J., Meidl, S., Zhao, H., Li, Y., Pue, H., Damon, I.K., 2007. ORF virus infection in children: clinical characteristics, transmission, diagnostic methods, ve future therapeutics. The Pediatric Infectious Disease Journal, Aug;26(8):740-744.

Leitner, G., Krifucks, O., Weisblit, L., Lavi, Y., Bernstein S., Merin, U., 2010. The effect of caprine arthritis encephalitis virus infection on production in goats. The Veterinary Journal, Mar;183(3):328-331.

Magwedere, K., 2013. Veterinary public health aspects related with food- producing wildlife species in the domestic animal, human ve environment interface, Thesis (PhD). Stellenbosch University (http://scholar.sun.ac.za.) 2013-03: 33-153.

Migliore, S., Puleio, R., Nicholas, R.A.J., Loria, G.R., 2021. Mycoplasma agalactiae: The Sole Cause of Classical Contagious Agalactia. Animals, Jun 15;11(6):1782.

Miran, B., 2003. Temel İstatistik. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.

Mirvea-de la Lama, G., Mamani-Linares, W., Estévez-Moreno, L., 2022. Chapter 9: Species destined for non-traditional meat production: 2. Goats ve South American domestic camelids. Preslaughter handling and slaughter of meat animals, 349-389.

Mpatswenumugabo, J., 2018. Risk factors associated with subclinical mastitis ve bacterial contamination of cow milk along the market chain, ve antimicrobial susceptibility patterns of the isolates. Thesis. Faculty of Agriculture and Veterinary Medicine (FAg / FVM), 2897.

Muñoz, M., Alvarez, M., Lanza, I., Cármenes, P., 1996. Role of enteric pathogens in the aetiology of neonatal diarrhoea in lambs ve goat kids in Spain. Epidemiology and Infection, Aug;117(1):203-11.

Narayan, O., Cork, L.C., 1985. Lentiviral diseases of sheep ve goats: chronic pneumonia leukoencephalomyelitis ve arthritis. Reviews of Infectious Diseases, Jan-Feb;7(1):89-98.

Nandi, S., Ujjwal, K.D., Chowdhury, S., (2011). Current status of contagious ecthyma or orf disease in goat ve sheep—A global perspective. Small Ruminant Research, 96: 73-82.

Passchyn, P., Piepers, S., De Meulemeester, L., Boyen, F., Haesebrouck, F., De Vliegher, S., 2012. Between-herd prevalence of Mycoplasma bovis in bulk milk in Flanders, Belgium. Research in Veterinary Science, Apr;92(2):219-20.

Sebaa, S., Behnke, J.M., Baroudi, D., Hakem, A., Abu-Madi, M.A., 2021. Prevalence ve risk factors of intestinal protozoan infection among symptomatic ve asymptomatic populations in rural ve urban areas of southern Algeria. BMC Infectous Diseases. Aug 30;21(1):888.

Spyrou, V., Valiakos, G., 2015. Orf virus infection in sheep or goats. Veterinary Microbiology, Dec 14;181(1-2):178-182.

TARSİM, 2022. Devlet Destekli Tarım Sigortaları Bülteni. (Erişim 20.04.2023). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Devlet-Destekli-Tarim-Sigortalari-2022-49392

Thomson, S., Hamilton, C.A., Hope, J.C., Katzer, F., Mabbott, N.A., Morrison, L.J., Innes, E.A., 2017. Bovine cryptosporidiosis: impact, host-parasite interaction ve control strategies. BMC Veterinary Reserarch, Aug 11;48(1):42.

TÜİK, 2022. Hayvansal Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu Bülteni. (Erişim: 20.04. 2023). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayvansal-Uretim-Istatistikleri-Haziran-2022-45594 .

Ünal, H., Taşkın, T., Kandemir, Ç., 2018. Küçükbaş hayvancılıkta yavru ölümlerinin azaltılmasına yönelik barındırma ve yetiştirme uygulamaları. Journal of Animal Production, 59 (2):55-63.

Van den Brom R, van Engelen E, Roest HI, van der Hoek W, Vellema P., 2015. Coxiella burnetii infections in sheep or goats: an opinionated review. Veterinary Microbiology, 14;181(1-2):119-29.

Van Metre D., 2010. Enterotoxemia (Overeating Disease) of Sheep and Goats-8.018. https://extension.colostate.edu/topic-areas/agriculture/enterotoxemia-overeating-disease-of-sheep-and-goats-8-018/. (Erişim 20.04.2023).

Wilson, D.J., Skirpstunas, R.T., Trujillo, J.D., Cavender, K.B., Bagley, C.V., Harding, R.L., 2007. Unusual history ve initial clinical signs of Mycoplasma bovis mastitis ve arthritis in first-lactation cows in a closed commercial dairy herd. Journal of American Veterinary Medical Association, 15;230(10):1519-23.

Bingöl'de Yetiştirilen Kuzu ve Oğlakların Sağlık Durumlarının Değerlendirilmesi

Yazarlar

DOI:

Anahtar Kelimeler:

Özet

Referanslar

İndir

Yayınlanmış

Nasıl Atıf Yapılır

Sayı

Bölüm

Lisans

Makale Gönder

Dil

Bilgi

Duyurular

Dergi Hakkında

Anahtar Kelimeler