Mısır (Zea mays L.) Saf Hatlarının Melezlenebilme Potansiyelleri ve Agronomik Performanslarının Sera Koşullarında Değerlendirilmesi
Özet Görüntüleme: 200
/ 
PDF İndirme: 202
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7287887Anahtar Kelimeler:
Mısır, Saf hat, İn vivo, Haploidi, Sera koşulları, MelezlemeÖzet
Mısırda in-vivo haploid bitki elde etme tekniğinde son yıllarda geliştirilen ve induzer olarak adlandırılan hatların kullanılmasıyla ıslah süresi 6-7 yıl kısalmaktadır. Bu yöntemle dahilinde kromozom katlaması yapılan tohumlarda; kendilemeyle tohum çoğaltımı, test melezlemelerinin yapılması, uygun saf hatların melezlenmesi gibi ıslah süreçlerinin tamamının sera koşullarına taşınması ıslah süresini maksimum sürede kısaltacaktır. Bu çalışmada saf hatların sera koşullarında agronomik performanslarının ve kendi aralarında melezlenebilme potansiyellerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada dört adet in-vivo haploid yöntemiyle yerel çeşitlerden geliştirilen ve dört adet standart olmak üzere toplam 8 saf hat materyal olarak kullanılmıştır. Saf hatların performanslarını ortaya koymak için bitki boyu, gövde çapı, ilk koçan yüksekliği, koçan çapı, koçan boyu, koçan uç boşluğu, tek koçan ağırlığı, sömek çapı ve bitki kuru ağırlığı özellikleri incelenmiştir. Bu özelliklerden koçan uç boşluğu ve tek koçan ağırlığı hariç diğer tüm özelliklerde hatlar arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Hatların kendi aralarında yapılan melezlemelerde, melez başına ortalama 60 tohum elde edilerek tarla testleri için yeterli olabilecek tohum sayısına ulaşılmıştır. DZM-25 yerel saf hattı agronomik performans ve melez tohum elde edilme oranı yönünden standart hatlara üstünlük sağlamıştır. Saf hatların sera koşullarında kış döneminde başarılı bir şekilde yetiştirilmesi ve melez tohum elde edilmesi ıslah süresinin kısaltılmasına katkı yapılabileceğini ortaya koymaktadır.
Referanslar
Albayrak, Ö. 2013. Diyarbakır koşullarına uygun şeker mısır (Zea mays L. saccharata sturt.) çeşitlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Albayrak, Ö. 2019. Bazı yerel mısır popülasyonlarının kurağa tepkilerinin belirlenmesi. (Doktora Tezi) Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Atakul, Ş. 2011. Diyarbakır koşullarında farklı ekim zamanlarının beş şeker mısırı (Zea mays L. saccharata sturt.) çeşidinde taze koçan ve tane verimi ile bazı tarımsal özelliklere etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Babaoğlu, M. 2003. Farklı kökenli mısır (Zea mays L.) genotiplerinin çeşitli agronomik ve kalite karakterleri bakımından karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
Bayhan, M., Özkan, R., Albayrak, Ö., Yıldırım, M., Akıncı, C. 2021. İn vivo double haploid tekniği ile yerel çeşitlerden elde edilen haploid bitkilerin saf hat olarak kullanılabilirliğinin belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Derg., 24(5): 1029-1036.
Begum, S., Amiruzzaman, M., Matin, Q.I., Alam, SS., Rohman, MM. 2016. Estimation of combining ability of baby corn (Zea mays L.) for cob and fodder yield using line × tester design. J. of Bio. and Nat. 6(4): 181-188.
Büyükerdem, N.İ. 2005. Farklı çinko içerikli gübre uygulamalarının şeker mısırın (Zea mays L. saccharata sturt.) verim ve agronomik özelliklerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Can, M., Akman, Z. 2014. Uşak ekolojik şartlarında farklı azot dozlarının şeker mısırın (Zea mays L. saccharata sturt.) verim ve kalite özelliklerine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2): 93-101.
Cömertpay, G. 2008. Yerel mısır populasyonlarının morfolojik ve dna moleküler işaretleyicilerinden SSR tekniği ile karakterizasyonu (Doktora Tezi) Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Çarpıcı, E.B., Çelik, N. 2010. Farklı bitki sıklıkları ve azot dozlarının silajlık mısırın stoma özellikleri üzerine etkileri. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(1): 79-86.
Elezi, F., Hajkola, K., Ibraliu, A. 2013. Morphological characterization of some maize landraces. Albanian J. Agric. Sci., 12(3): 449-453.
Elmalı, H., Soylu, S. 2008. Melez atdişi mısırda farklı taban gübresi çeşitlerinin tane verimi, verim unsurları ve kalite üzerine etkileri. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 22(44): 104-112.
Erdal, Ş. 2014. Kendilenmiş mısır (Zea mays L.) hatlarının kuraklık stresine tolerans düzeylerinin belirlenmesi ve moleküler karakterizasyonu. (Doktora Tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Farnia, A., Mansouri, M. 2015. Study on morphological characteristics of maize (Zea mays L.) cultivars under different plant densities. Indian Journal of Natural Sciences, 5(30): 8391 8397.
Garcia, A.G., Guerra, L.C., Hoogenboom, G. 2009. Impact of planting date and hybrid on early growth of sweet corn. Agronomy Journal, 101: 193-200.
IGC, 2021. Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), https://l24.im/kH5oMe, (Erişim tarihi: 06.07.2022).
Kapoor, R., Batra, C. 2015. Genetic variability and association studies in maize (Zea mays L.) for green fodder yield and quality traits. Electronic Journal of Plant Breeding, 6(1): 233-240.
Kara, B. ve Akman, Z. 2002. Şeker mısırında (Zea mays L. saccharata sturt.) koltuk ve uç alma ile yaprak sıyırmanın verim ve koçan özelliklerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2): 9-18.
Kırnak, H., Gençoğlan, C., Değirmenci, V. 2003. Harran ovası koşullarında kısıntılı sulamanın II. ürün mısır verimine ve bitki gelişimine etkisi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 34(2): 117-123.
Kırtok, Y. 1998. Mısır üretimi ve kullanımı. Kocaoluk Basım ve Yayınevi, İstanbul.
Kizilgeci, F., Yildirim, M., Albayrak, O., Bicer, B.T., Hossain, A., EL Sabagh, A., Akinci, C. 2018. Evaluation of Turkish maize landraces through observing their yield and agro-morphological traits for genetic improvement of new maize cultivars. Acta fytotechnica et zootechnica. 21(2): 31-43.
Kula, N., Karadoğan, T. 2017. Örtü altı koşullarında yetiştirilen şeker mısırı (Zea mays L. saccharata sturt.) çeşitlerinde uygun dikim zamanlarının belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1): 39-48.
Kün, E. 1994. Tahıllar II (Sıcak İklim Tahılları). Ankara Üniv. Zir. Fak. Yayınları, Ankara.
Lucchin, M., Barcaccia, G., Parrini, P. 2003. Characterization of a flint maize (Zea mays L. convar. mays) Italian landrace: I. Morpho-phenological and agronomic traits. Genetic Resources and Crop Evolution, 50: 315-327.
Nielsen, R.L. 2002. Post-maturity grain drydown in the field. Agronomy Depart. Purdue Univ., Indian.
Öktem, A., Öktem, A.G. 2006. Bazı şeker mısır (Zea mays L. saccharata sturt.) genotiplerinin Harran ovası koşullarında verim karakteristiklerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 33-46.
Öner, F. 2011. Karadeniz bölgesindeki yerel mısır (Zea mays L.) genotiplerinin agronomik ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. (Doktora Tezi) Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Öz, A., Kapar, H. 2005. Samsun koşullarında geliştirilen bazı tek melez mısır çeşitleri üzerine araştırmalar. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2): 229-23.
Öz, A., Özata, E., Kapar, H. 2013. Hibrit mısır (Zea mays L. indentata sturt) çeşidi ıslahı üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(2): 19-23.
Özata, E., Geçit, HH., Öz, A. 2013. Atdişi hibrit mısır adaylarının ana ürün koşullarında performanslarının belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1): 91-98.
Pekbağrıyanık, A., Tosun, M., İştipliler, D., Aykut Tonk, F. 2020. Şeker mısır ile at dişi mısır kendilenmiş hatları arasındaki melezlerin bazı agronomik performanslarının belirlenmesi. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2): 143-150.
Sarı, O. 2009. Bazı melez mısır çeşitlerinin Manisa koşullarında ikinci ürün ekimindeki verim ve verim öğelerinin saptanması. (Yüksek Lisans Tezi) Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Selvaraj, C.I., Nagarajan, P. 2011. Interrelationship and path coefficient studies for qualitative traits, grain yield and other yield attributes among maize (Zea mays L.). International Journal of Plant Breeding and Genetics, 5(3): 209-223.
Shull, GH. 1909. The composition of a field of maize. Rep Am Breeders’ Assoc 4:296–301
Tekkanat, A., Soylu, S. 2005. Cin mısırı çeşitlerinin tane verimi ve önemli kalite özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(37): 51-60.
Tezel, M. 2017. Mısırda (Zea mays L.) verim ve verim unsurları için kalıtım parametrelerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Topal, B. 2016. Mısırda (Zea mays L. indentata sturt.) koçan yaprağı klorofil miktarı ile tane verimi ve verim ögeleri arasındaki ilişkilerin path analizi ile saptanması. (Yüksek Lisans Tezi) Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Turgut, İ. 2003. Mısırda (Zea mays L. indentata sturt.) line x tester analiz yöntemiyle uyum yeteneği etkilerinin ve heterosisin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2): 33-46.
Turgut, İ., Duman, A. 2004. Atdişi mısırda (Zea mays L. indentata sturt.) kombinasyon kabiliyeti etkileri ve heterosisin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2): 189-197.
TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri (TÜİK), https://l24.im/pMHWlN, (Erişim tarihi: 12.07.2022).
TÜİK, 2021. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri (TÜİK), https://l24.im/pMHW lN, (Erişim tarihi: 06.07.2022).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 MAS Uygulamalı Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 