Şanlıurfa Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Yem Bezelyesi (Pisum arvense L.) + Arpa (Hordeum vulgare L.) Karışımı Hasıllarına Farklı Oranlarında Melas İlavesinin Silaj Kalitesi Üzerine Etkisinin Araştırılması
Özet Görüntüleme: 126
/ 
PDF İndirme: 64
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13253371Anahtar Kelimeler:
Yem bezelyesi (Pisum arvense L.), arpa (Hordeum vulgare L.), silaj, baklagilÖzet
Bu çalışma, Şanlıurfa koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen yem bezelyesi (Pisum arvense L.) ve arpa (Hordeum vulgare L.) bitkilerinin farklı dönemlerde (erken ve geç) ve farklı seviyelerde (% 0, % 2 ve % 4) melas ilave edilerek hazırlanan silajlarının besin değerlerini ve silaj kalitelerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Yem bitkileri, erken dönemde çiçeklenme başlangıcında ve geç dönemde kapsüllenme başlangıcında hasat edilerek, farklı seviyelerde (% 0, % 2, % 4) melas katkısı ile 1.5 litrelik cam kavanozlarda 4’er tekrarlı olarak silolanmıştır. Bu yem bitkilerine farklı dönemlerde (erken ve geç) ve farklı seviyelerde (% 0, % 2, % 4) melas ilavesinin besin madde kompozisyonu, pH değeri, amonyak azotu (NH3-N/TN), laktik asit (LA), uçucu yağ asitleri ve in vitro organik madde sindirilebilirliği (İVOMS) değerleri üzerine etkileri araştırılmıştır. Çalışmada, vejetasyon döneminin ilerlemesine bağlı olarak silajların kuru madde (KM), pH ve asetik asit (AA) değerlerinin yükseldiği, buna karşın NH3-N/TN, ham protein (HP), LA ve bütirik asit (BA) değerlerinin düştüğü tespit edilmiştir (P<0.001). Melas ilave edilen grupların, kontrol gruplarına göre KM, HP, Fleig puanı (FP) ve LA değerlerinin yüksek, pH, NH3-N/TN ve BA değerlerinin ise düşük olduğu bulunmuştur (P<0.001). % 0, % 2 ve % 4 melas ilave edilen erken dönem ile % 2 ve % 4 oranlarında melas ilave edilen geç dönem yem bezelyesi ve arpa hasıllarından yapılan silajların, kaliteli silaj özelliklerini taşıdığı ve ruminant beslenmelerinde kaliteli kaba yem olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Alçiçek, A., 1995. Silo yemi; önemi ve kalitesini etkileyen faktörler. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını No. 22, İzmir.
Alçiçek, A., 2001. Süt ineklerinin yemlenmesinde yeni teknikler. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, No: 100.
Alçiçek, A., 2002. Süt sığırı rasyonu yapımında temel ilkeler. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, No: 106:124-135.
Alçiçek, A., Özdoğan, M., 1997. Çiftçi koşullarında yapılan mısır ve arpa silo yemlerinde silaj kalitesinin saptanması üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim Ege Zootekni Derneği, 37: 94-102.
Alçiçek, A., Özkan, K., 1996. Silo yemlerinde destilasyon yöntemi ile süt asiti, asetik asit ve bütirik asit tayini. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(2-3): 191-198.
Alçiçek, A., Tarhan, F., Özkan, K., Adışen, F., 1999. İzmir ili ve civarında bazı süt sığırcılığı işletmelerinde yapılan silo yemlerinin besin madde içeriği ve silaj kalitesinin saptanması üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim, 39-40.
Aldemir, R., Bolat, D., 2019. Tritikale silajına kuru şeker pancarı posası katılmasının silaj kalitesi üzerine etkisi. Van Veterinary Journal, 30(1): 57-61.
Altınok, S., Genç, A., Erdoğdu, İ., 2005. Farklı ekim şekillerinde yetiştirilen mısır ve soyadan elde edilen silajlarda kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya.
Anonim. 2021. Yem bitkilerinin önemi. ttps://adana.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Yayinlarimiz/yem_bitkileri.pdf (Erişim Tarihi:16.03.2021).
AOAC. 1990. Official method of analysis (15th ed.). Association of Official Analytical Chemistry, Washington, DC, USA.
AOAC. 2005. Official methods of analysis (18th ed.). Association of Official Analytical Chemists, Washington, DC, USA.
Ashbell, G., 1997. Whole wheat plants for silage in sub-tropical climate. In Türkiye Birinci Silaj Kongresi (pp. 16-19). Hasad Yayıncılık, İstanbul.
Avcıoğlu, R., Soya, H., Açıkgöz, E., Tan, A., 2000. Yem bitkileri üretimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, Kongre Bildidiler Kitabı, Ankara s: 567-585.
Aydın, S.S., 2023. Evaluation of the usage of wafer waste as an easily soluble carbohydrate source in alfalfa silage. Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 12(1): 41-46.
Aydın, S.S., Denek, N., 2019. Farklı sükroz seviyeleri ve inkubasyon sürelerinde hazırlanan fermente edilmiş doğal laktik asit sıvısının yonca silajı kalitesine etkisi. Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 8(1): 44-51.
Balabanlı, C., Albayrak, S., Türk, M., Yüksel, O., 2010. A research on determination of hay yields and silage qualities of some vetch-cereal mixtures. Turkish Journal of Field Crops, 15(2): 204-209.
Basmacıoğlu, H., Ergül, M., 2002. Silaj mikrobiyolojisi. Hayvansal Üretim, 43(1): 12-24.
Bilgen, H., Alçiçek, A., Sungur, N., Eichhorn, H., Walz, O.P., 1996. Ege bölgesi koşullarında bazı silajlık kaba yem bitkilerinin hasat teknikleri ve yem değeri üzerine araştırmalar. Hayvancılık'96 Ulusal Kongresi, 1: 781-789.
Bingöl, N., Bolat, D., Karslı, M., Akça, İ., 2010. Arpa hasılı ve korunga karışımı silaja farklı düzeylerde melas ilavesinin silaj kalitesi ve sindirilebilirliği üzerine etkileri. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 4(1): 23-30.
Bingöl, N., Karslı, M., Bolat, D., Akça, İ., 2008. Vejetasyonun farklı dönemlerinde hasat edilen korungaya ilave edilen melas ve formik asitin silaj kalitesi ve in vitro kuru madde sindirilebilirliği üzerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 19(2): 61-66.
Bolsen, K.K., Ashbell, G., Weinberg, Z.G., 1996. Silage fermentation and silage additives review. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 9(5): 483-494.
Borreani, G., Cavallarin, L., Antoniazzi, S., Tabacco, E., 2006. Effect of the stage of growth, wilting and inoculation in field pea (Pisum sativum L.) silages: I. Herbage composition and silage fermentation. Journal of the Science of Food and Agriculture, 86: 1377-1382.
Can, A., Denek, N., Yazgan, K., 2003. Şeker pancarı yaprağına değişik katkı maddeleri ilavesinin silaj kalitesi ile in vitro kuru madde sindirilebilirlik düzeylerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 14(2): 26-29.
Canbolat, Ö., Akbay, K., Kamalak, A., 2019. Yem bezelyesi silajlarında karbonhidrat kaynağı olarak melas kullanılması olanakları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(1): 122-130.
Canbolat, Ö., Kalkan, H., Karaman, S., Filya, İ., 2010. Üzüm posasının yonca silajlarında karbonhidrat kaynağı olarak kullanılması olanakları. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(2): 269-276.
Carpintero, M.C., Holding, A.C., McDonald, P., 1969. Fermentation studies on lucerne. Journal of the Science of Food and Agriculture, 20: 677-681.
Castle, M.E., Watson, J.N., 1985. Silage and milk production: Studies with molasses and formic acid as additives for grass silage. Grass and Forage Science, 40(1): 85-92.
Catchpole, V.R., Henzell, E.F., 1971. Silage and silage making from tropical herbage species. Herbage Abstracts, 41: 213-221.
Çakmakçı, R., Dönmez, M.F., Canpolat, M., Şahin, F., 2005. Sera ve farklı tarla koşullarında bitki gelişimini teşvik edici bakterilerin bitki gelişimi ve toprak özelliklerine etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, Antalya, Cilt 1, 45-50.
Çiftçi, M., Çerçi, İ.H., Dalkılıç, B., Güler, T., Ertaş, O.N., 2005. Elmanın karbonhidrat kaynağı olarak yonca silajına katılma olanağının araştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 16(2): 93-98.
Deniz, S., Demirel, M., Tuncer, Ş.D., Kaplan, O., Aksu, T., 2001. The possibilities of using sugar beet pulp silage produced by different methods in lamb and dairy cow rations: 1-Obtaining high quality sugar beet pulp silage. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 25(6): 1015-1020.
Deutsche Landwirtschafts Gesellschaft. 1987. DLG - Pattern for the evaluation of the fermentation quality of grass silages on the basis of chemical analyses. Frankfurt Am Main: Deutsche Landwirtschafts Gesellschaft. Bewertung von Grünfutter, Silage und Heu. Merkblatt, No. 224 DLG Verlag.
Dumlu Gül, Z., Tan, M., 2015. Baklagil yem bitkilerinin silajlık olarak kullanılması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(2): 189-193.
Dumlu Gül, Z., Yolcu, H., Tan, M., 2013. Quality characteristics of sunflower silages (Helianthus annuus L.) enriched with corn (Zea mays L.) and lucerne (Medicago sativa L.) at different stages. Agrociencia.
Fayetörbay, D., Dumlu Gül, Z., Tan, M., 2011. Yem bezelyesi-buğday ve yem bezelyesi-çayır otu karışımlarının silaj değerlerinin belirlenmesi. Türkiye IX. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül 2011, Bursa, Cilt III, ss. 1990-1993.
Filya, I., Sucu, E., 2007. The effect of bacterial inoculants and a chemical preservative on the fermentation and aerobic stability of whole-crop cereal silages. Asian-Australasian Journal of Animal Science, 20: 378-384.
Filya, İ., 2001. Silaj fermantasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1): 87-93.
Finley, J.W., Pallavicini, C., Kohler, G.O., 1980. Partial isolation and characterization of Medicago sativa leaf proteases. Journal of the Science of Food and Agriculture, 31(2): 156-161.
Fraser, M.D., Winters, A., Fychan, R., Davies, D.R., Jones, R., 2001. The effect of harvest date and inoculation on the yield, fermentation characteristics and feeding value of kale silage. Grass and Forage Science, 56(2): 151-161.
Görü, N., Seydoşoğlu, S., 2021. Bazı serin iklim tahıllarının (yulaf, arpa, çavdar ve tritikale) yaygın fiğ ile farklı oranlarda karışımlarında silaj kalite özelliklerinin belirlenmesi. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1): 26-33.
Henderson, N., 1993. Silage additives. Animal Feed Science and Technology, 45: 35-56.
İleri, O., Erkovan, Ş., Erkovan, H., Koç, A., 2020. İç Anadolu'da ikinci ürün döneminde yem bezelyesi ve bazı tahıl karışımlarının farklı ekim sıklığında yaş ot verimi ve bazı özellikleri. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(3): 538-545.
İptaş, S., Avcıoğlu, R., 1997. Mısır, sorgum ve sorgum-sudanotu melezi bitkilerinde farklı hasat devrelerinin silo yemi niteliğine etkisi. In Türkiye Birinci Silaj Kongresi, 16-19 Eylül, Bursa, ss. 42-51.
Jones, D.I.H., 1988. The effect of cereal incorporation on the fermentation of spring and autumn cut silages in laboratory silos. Grass and Forage Science, 43(2): 167-172.
Kaiser, A.G., 2004. Silage additives. In Successful Silage, (Eds.), Kaiser, A. G., Piltz, J. W., Burns, H. M., Griffiths, N. W., Dairy Australia and New South Wales Department of Primary Industries, New South Wales, Australia.
Kavut, Y., Geren, H., 2017. Farklı hasat zamanlarının ve karışım oranlarının İtalyan çimi (Lolium multiflorum L.) + baklagil yembitkisi karışımlarının verim ve bazı silaj kalite özelliklerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(2): 115-124.
Kaymak, G., Gülümser, E., Can, M., Acar, Z., Ayan, İ., 2021. Yapraklı ve yarı yapraklı yem bezelyesi çeşitleri ile tek yıllık çim karışımlarının silaj kalitesinin belirlenmesi. Journal of the Institute of Science and Technology, 11(2): 1595-1602.
Kendall, N.V.G., 1978. Anormal silages and silage related disease problems. In: Literature Review on Fermentation of Silage- A Review. Grants-In-Aid Committee. National Feed Ingredients Association. One Corporate Place, Suite 360 West Des Moines, Iowa 50265, 281:332.
Khorasani, G.R., Okine, E.K., Kennelly, J. J., Helm, J.H., 1993. Effect of whole crop cereal grain silage substituted for alfalfa silage on performance of lactating dairy cows. Journal Dairy Science, 76: 3536.
Kılıç, A., 1986. Silo yemi öğretimi, öğrenim ve uygulama önerileri. Bilgehan Basımevi, İzmir.
Kılıç, A., 2010. Silo Yemi Öğretimi (Öğretim, Öğrenim ve Uygulama Önerileri). Hasat Yayıncılık, 264 s.
Kızılşimşek, M., Erol, A., Kaplan, M., 2011. Karbonhidrat ve organik asit kaynağı olarak bazı meyve posaları ilavesinin yonca silajı kalitesi üzerine etkileri. Türkiye 9. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül 2011, Bursa, ss. 1720-1725.
Kung, J.R.L., 2010. Understanding the biology of silage preservation: Maximize quality and protect the environment. In: Proceeding California Alfalfa and Forage Symposium, Visalia, p. 41-54.
Li, M., Zi, X., Zhou, H., Hou, G., Cai, Y., 2014. Effects of sucrose, glucose, molasses and cellulase on fermentation quality and in vitro gas production of king grass silage. Animal Feed Science and Technology, 197: 206-212.
McDonald, P., 1981. The biochemistry of silage. London, Chichester: John Wiley and Sons.
McDonald, P., Edward, R.A., Dreenhalgh, P., Morgan, C.A., 2002. Animal nutrition. Printed by Ashford Colour Pres Ltd., Gosport.
McDonald, P., Henderson, A.R., Heron, S. J.E., 1991. The biochemistry of silage (2nd ed.). Chalcombe Publications.
McKersie, B.D., 1985. Effect of pH on proteolysis in ensiled legume forage. Agronomy Journal, 77(1): 81-86.
Menke, K.H., Raab, L., Salewski, A., Steingass, H., Fritz, D., Schneider, W., 1979. The estimation of the digestibility and metabolizable energy content of ruminant feeding stuffs from the gas production when they are incubated with rumen liquor in vitro. Journal of Agricultural Science, 93(1): 217-222.
Menke, K.H., Raab, L., Salewski, A., Steingass, H., Fritz, D., Schneider, W., 1988. Estimation of the energetic feed value obtained from chemical analysis and in vitro gas production using rumen fluid. Animal Research and Development, 28: 7-55.
Moore, C.A., Kenedy, S.J., 1994. The effect of sugar beet pulp-based silage additives on effluent production, fermentation, in-silo losses, silage intake and animal performance. Grass and Forage Science, 49: 54-64.
Moseley, G., Ramanathan, V., 1989. The effect of dry feed additives on the nutritive value of silage. Grass and Forage Science, 44(4): 391-397.
Muck, R.E., 1988. Factors influencing silage quality and their implications for management. Journal of Dairy Science, 71(2992): 3002.
Mut, H., Gülümser, E., Çopur Doğrusöz, M., Başaran, U., 2020. Koca fiğ ile İtalyan çimi karışımlarının silaj kalitesinin belirlenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2): 391-396.
Ni, K., Wang, F., Zhu, B., Yang, J., Zhou, G., Pan, Y., Tao, Y., Zhong, J., 2017. Effects of lactic acid bacteria and molasses additives on the microbial community and fermentation quality of soybean silage. Bioresource Technology, 238: 706-715.
Önenç, S.S., Koç, F., Coşkuntuna, L., Özdüven, M.L., Gümüş, T., 2015. The effect of oregano and cinnamon essential oils on fermentation quality and aerobic stability of field pea silages. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 28(9): 1281.
Özaslan Parlak, A., Göçmem, N., 2017. Yem bezelyesi ile arpa, yulaf ve tritikale karışım oranlarının belirlenmesi [Determination of mixing ratios of forage pea with barley, oat and triticale]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(1): 119-124.
Polan, C.E., Stieve, D.E., Garrett, J.L., 1998. Protein preservation and ruminal degradation of ensiled forage treated with heat, formic acid, ammonia, or microbial inoculant. Journal of Dairy Science, 81(3): 765-776.
Rondahl, T., Bertilsson, J., Martinsson, K., 2011. Effects of maturity stage, wilting and acid treatment on crude protein fractions and chemical composition of whole crop pea silages (Pisum sativum L.). Animal Feed Science and Technology, 163(1-2): 11-19.
Rooke, J.A., Hatfield, R.D., 2003. Biochemistry of ensiling. Publications from USDA-ARS / UNL Faculty, (1399).
Serin, Y., Tan, M., 2001. Yem Bitkileri Kültürüne Giriş. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 206, 217 s.
Seydoşoğlu, S., 2019. Farklı oranlarda karıştırılan yem bezelyesi (Pisum sativum L.) ve arpa (Hordeum vulgare L.) hasıllarının silaj ve yem kalitesine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56(3): 297-302.
Seydoşoğlu, S., 2020. Farklı karışım oranları ve biçim dönemlerinin yem bezelyesi ile arpa karışımlarının ot verim performansına etkileri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3): 2136-2142.
Seydoşoğlu, S., Gelir, G., Ayana-Çam, B., 2020. Yem bezelyesi ve tritikale karışımlarında karışım oranları ile biçim dönemlerinin ot verimine etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(1): 9-13.
Shamma, M., 1992. Comparative evuluation of triticale and barley silage fermentation and its nutritional effect in sheep feeding. Journal of Veterinary Research, 49, No: 1-2
Sibanda, S., Jingura, R.M., Topps, J.H. 1997. The Effect of Level of İnclusion of the Legume Desmodium Uncinatum and the Use of Molasses or Ground Maize as Additives on The Chemical Composition of Grass and Maize Legume Silages. Animal Feed Science Techonology, 68: 295-305.
Siefers, M.K., Bolsen, K.K., 1997. Agronomic and silage quality traits of winter cereals. Türkiye Birinci Silaj Kongresi (16-19 Eylül 1997). Hasad Yayıncılık İstanbul.
Slottner, D., Bertilsson, J., 2006. Effect of Ensiling Technology on Protein Degradation During Ensilage. Animal Feed Science and Technology, 127(1–2): 101-111.
Soycan Önenç, S., Coşkuntuna, L., Koç, F., Özdüven, M., Gümüş, T., 2017. Kekik ve Tarçın Uçucu Yağlarının Yem Bezelyesi Silajlarının Fermantasyon Kalitesi ve In Vitro Metabolik Enerji Üzerine Etkileri. Hayvansal Üretim, 58(2): 39-44.
SPPS Inc. 2008. SPSS Statistics for Windows, Version 17.0. Chicago.
Stefanie, J.W.H., Elferink, S.J.W.H.O., Driehuis, F., Gottschal, J.C., Spoelstra, S.F., 1999. Silage Fermentation Processes and Their Manipulation. FAO Electronic Conference on Silages, 1-28.
Suzuki, M., Lund, C.W., 1980. Improved gas liquid chromatography for simultaneous determination of volatile fatty acids and lactic acid in silage. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 28: 1040-1041.
Tekeli, A.S., Ateş, E., 2007. Farklı biçim dönemlerinin yem bezelyesi (Pisum arvense L.)-buğday (Triticum aestivum L.) karışımının yem verimi ve kalitesi ile tetani oranına etkileri. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi. 106-109. 25-27 Haziran 2007, Erzurum.
Temel, S., 2001. Erzurum şartlarında adi fiğin ekim ve hasat zamanlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. (Basılmış). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Erzurum. S: 48.
Tjandraatmadja, M., Norton, B., Mac, W., Rae, I.C. 1994. Ensilage of tropical grasses mixed with legumes and molasses. World Journal of Microbiology and Biotechnology, 10(1): 82-87.
Turan, N. 2019. Macar fiği ile arpa yaş otunun farklı oranlarda karıştırılarak elde edilen silajın kimyasal kompozisyonu ve kalite parametrelerinin belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17): 787-793.
Van Soest, P.J., Robertson, J.B., Lewis, B. A., 1991. Methods of dietary fiber, neutral detergent fiber, and non-starch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science, 74: 3583-3597.
Weinberg, Z.G., Ashbell, G., 2003. Engineering aspects of ensiling. Biochemical Engineering Journal, 13, 181-188.
Weinberg, Z.G., Ashbell, G.A. 1999. The Effect of Lactobacillus Buchneri and L. Plantarum, Applied at Ensiling, on the Ensiling Fermentation and Aerobic Stability of Wheat and Sorghum Silages. Journal of Industrial Microbiology and Biotechnology, 23, 218-222.
Winters, A.L., Cockburn, J.E., Dhano, M. S., Merry, R.J., 2000. Effect of Lactic Acid Bacteria in Inoculants on Changes in Amino Acid Composition During Ensilage of Sterile and Non-Sterile Ryegrass. Journal of Applied Microbiology, 89: 442-451.
Woolford, M.K., 1984. The silage ferment. Grassland Research Inst, Hurley, England, p. 350.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Yayımlanan makalenin telif hakları yazarına aittir.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 